• Yapılarında C,H ve O elementlerini ortak olarak bulundururlar.
• Aynı zamanda yapıya N,P ve S'da katılır.
• Yapıya katılırlar.
• Enerji verirler.
• Düzenleyicidirler.
KARBONHİDRATLAR
a) Monosakkaritler:
3C - Pirüvat
5C -Riboz (RNA,ATP)
-Deoksiriboz (DNA)
6C -Glikoz (kan üzüm)
-Fruktoz (meyve)
-Galaktoz (süt)
• Sindirilmezler.
• Aralarında bağ kurulmaz.
b) Disakkaritler:
• Sindirilirler.
c) Polisakkaritler:
• Aralarında glikozit bağı kurulur.
• Bağ sayısı şu sayısına eşittir.
• Sindirilirler.
>< Disakkaritler ve Polisakkaritler dehidrasyon senteziyle oluşurlar. Bu yüzden ATP harcanır enzim kullanılır.
>< Glikojen kas ve karaciğer hücrelerinde depo edilir. Kastaki sadece kas hücresi için kullanırken karaciğerde ise tüm vücudun ihtiyacı için kullanılır.
>< Selüloz sadece otçul memeliler tarafından sindirilir. İnsanlarda selülozu sindirecek bakteriler bulunmaz.
>< Normalde ameliyathanelerde iplik olarak kullanılır. Yapısına CaCO3 sertleşerek böceklerin dış iskeletini oluşturur. (KİTİN)
• Yapıya katılırlar.
• Düzenleyicidirler.
• Sindirilirler.
• Enerji verirler.
• En fazla metabolik su bu grupta açığa çıkar.
• Ester bağı kurulur.
a) Trigliseritler (Nötral Yağ) :
3 yağ asidi + Gliserol _____ Nötral Yağ + 3 H2O
• Vücut ısısını düzenlerler.
• Vücudun ve organların mekanik etkilerden korurlar.
• Yağ asitleri doymuş ve doymamış olmak üzere iki grupta incelenirler.
• Dışarıda hazırlanan yağlar temel-zorunlu-esansiyel yağ asidi denir.
DOYMUŞ YAĞ
• C atomları arasında bulunur.
• H bakımından zengindir.
• Katıdır.
• Hayvansaldır.
Ör: Tereyağı, Kuyruk yağı, İç yağ
DOYMAMIŞ YAĞ
• C atomları çift bağ bulunur.
• H bakımından fakirdir.
• Sıvıdır.
• Bitkiseldir.
Ör: Ay çiçek yağı, Zeytin yağı
Margarin: Doymamış yağlar H ile doyurulduğu zaman margarinler elde edilir.
b) Fosfolipitler :
• Hücre zarının yapısına katılırlar.
• 2 yağ asidine bir Gliserol ve P molekülünün katılmasıyla oluşur.
• Seçici geçirgenlik ve madde alışverişinde görev alırlar.
• Suyu seven (hidrofil) ve suyu sevmeyen (hidrofob) kısımlarından oluşurlar.
• Hücre zarına destekli sağlarlar.
c) Steroitler :
• Hücre zarının yapısına katılarak dayanıklık verirler.
• Eşey hormonların yapısına katılırlar. (Östrojen, Progesteron, Testesteron)
• Sinir hücrede yalıtımı sağlarlar.
• Kolesterolün yapısına katılırlar.
• D vitamini sentezinden sorumludurlar.
PROTEİNLER
• Yapısında C,H,O ve N,P,S de bulunur.
• Sindirilirler. • Enerji verirler.
• Yapıya katılırlar. • Düzenleyicidirler.
• Yapı taşları aminoasitlerdir.
• Amino asitler arasında peptit bağı kurulur.
• Yüksek sıcaklık, basınç ve PH değişiklikleri ile yapısının bozulmasına (denatürasyon) denir.
• Ribozom organeli tarafından salgılanırlar.
• Su sayısı bağ sayısına eşittir.
• Doğada 20 çeşit aa bulunur.
• Bitkiler 20'sini de üretirken, hayvanlar 12'sini üretip 8'ini dışarıdan hazır alırlar.
• Bu 8 aa temel-zorunlu-esansiyel aa denir.
ENZİMLER
• Kimyasal reaksiyonlar için gerekli olan aktivasyon enerjisini düşüren ve böylece tepkimeleri binlerce kez hızlandıran maddelere denir.
• Bir aktivasyonun başlayabilmesi için gerekli olan minimum enerjiye aktivasyon enerjisi denir.
• Aktivasyon enerjisini düşürerek kimyasal tepkimeleri hızlandıran maddelere katalizör denir. Enzimler biyolojik katalizörlerdir.
Enzimler yapılarına göre ikiye ayrılır;
* Basit Enzim: Sadece protein kısmı vardır. Enzimlerin protein kısmına apoenzim denir.
* Bileşik Enzim (Holoenzim) : Protein kısma ek olarak vitamin ya da minarelden oluşmasıdır.
- Holoenzim: Apoenzim + Koenzim (vitamin) ya da Holoenzim: Apoenzim + Kofaktör
Enzimlerin Özellikleri
• Enzimin etki ettiği maddeye substrat, bunun sonucunda oluşan madeye de ürün denir.
• Enzimleri hücre içerisinde kullanılıyorsa buna elva enzim denir.
• Substrat ile enzim arasında anahtar kilit özelliği vardır.
- İnhibitör: Substrata bezer olan molekülün anahtar kilit uyumunu kullanarak enzime bağlanan ürünlere denir.
VİTAMİNLER
• Vitaminin kelime anlamı yaşam anini'dir.
• Genel olarak eksojen yani dış kaynaklıdır.
• Düzenleyici ve direnç arttırıcıdırlar.
• A,D,E,K vitaminleri yağda, B ve C vitaminleri de suda çözünen vitaminlerdir.
A vitamini: Gece körlüğü, deride pullanma
D vitamini: Raşitizm, kemik ve dişlerde bozulma
E vitamini: Eksikliğinde kısırlık görülür
K vitamini: Kanın pıhtılaşması
B vitamini: Beriberi hastalığı
C vitamini: Eksikliğinde iskorbüt görülür.
NÜKLEİK ASİTLER ( DNA, RNA)
• Nükleik asitler nükleotitlerden oluşurlar.
• Bir nükleotit üçmoekülün birleşmesiyle oluşur.
DNA ve RNA arasındaki farklar;
DNA
- Çift zincirlidir.
- Genetik şifre taşır.
- Bazları A,T.G.S
- Deoksiriboz sekeri vardır.
- Çekirdek içerisindedir.
RNA
- Tek zincirlidir.
- DNA'dan aldığı şifreyle protein sentezler.
- Bazlarında A,U,G,S vardır.
- Riboz şekeridir.
- Çekirdek ve sitoplazma da bulunur.
* Genetik bilginin DNA akışı;
DNA > RNA > Protein
* Protein sentezi yapılan hücrekler de ribozom görülür.
